Ngày 25/12, tại trụ sở Liên minh HTX Việt Nam ở Hà Nội, Hội nghị trực tuyến toàn quốc “Giải pháp thúc đẩy thực hiện Nghị định 45/2021/NĐ-CP về thành lập, tổ chức và hoạt động của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX” đã chính thức diễn ra dưới sự chủ trì của đồng chí Cao Xuân Thu Vân, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam.

Đồng chí Cao Xuân Thu Vân, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam chủ trì Hội nghị (Ảnh: HNV)

Hội nghị là dịp để các địa phương, bộ, ngành trao đổi, làm rõ thêm những khó khăn, vướng mắc, hạn chế trong quá trình triển khai thực hiện Nghị định 45 đồng thời là cơ hội để các địa phương, bộ, ngành đưa ra nhiều giải pháp, kiến nghị nhằm tháo gỡ khó khăn để việc sắp xếp lại Quỹ hỗ trợ phát triển HTX được thuận lợi, từ đó củng cố và nâng cao hiệu quả hoạt động, đảm bảo các quỹ phát triển lâu dài, bền vững, an toàn, hiệu quả theo quy định của pháp luật, góp phần đổi mới phát triển kinh tế tập thể.

Báo cáo tại Hội nghị về tình hình triển khai thực hiện Nghị định 45/NĐ-CP (Nghị định 45) của các Quỹ hỗ trợ phát triển HTX, đề xuất nhiệm vụ trong thời gian tới, ông Phạm Công Bằng, Tổng giám đốc Quỹ nhấn mạnh, trước khi Nghị định 45 có hiệu lực thi hành, cả nước có 50 tỉnh, thành đã thành lập Quỹ hỗ trợ phát triển HTX. Tính đến 30/9/2023, quỹ Trung ương có 1.000 tỷ đồng; tổng vốn hoạt động của 50 quỹ địa phương là 2.596 tỷ đồng, trong đó vốn được ngân sách cấp là 1.055 tỷ đồng, vốn bổ sung từ kết quả hoạt động và vốn khác là 1.541 tỷ đồng. Trong số các quỹ địa phương có 7 quỹ có vốn hoạt động trên 50 tỷ đồng, 16 quỹ từ 20 tỷ đồng đến dưới 50 tỷ đồng; 21 quỹ từ 5 tỷ đồng đến dưới 20 tỷ đồng; 3 quỹ dưới 5 tỷ đồng; 3 quỹ chưa được cấp vốn điều lệ để hoạt động.

Ông Phạm Công Bằng, Tổng giám đốc Quỹ  báo cáo hoạt động thời gian qua tại Hội nghị (Ảnh: HNV)

Cũng theo Tổng giám đốc Phạm Công Bằng, tính đến nay, việc sắp xếp lại tổ chức hoạt động của các quỹ đã thành lập và thành lập mới ở các tỉnh, thành phố chưa có quỹ đang rất chậm do có nhiều vướng mắc, khó khăn. Trong số 50 quỹ đã thành lập, mới chỉ có 11 tỉnh, thành phố có quyết định điều chỉnh quyết định thành lập của UBND cấp tỉnh hoặc giải thể để thành lập quỹ theo Nghị định 45. Trong 13 tỉnh, thành phố chưa thành lập quỹ trước thời điểm Nghị định 45 có hiệu lực, đến nay mới có 1 tỉnh đã thành lập quỹ.

Thông tin và chỉ đạo tại Hội nghị, đồng chí Cao Xuân Thu Vân, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam nhận định, Quỹ hỗ trợ phát triển HTX là một nội dung được Đảng và Nhà nước ta quan tâm chỉ đạo, triển khai. Dịp này, đồng chí Cao Xuân Vân Thu yêu cầu, đại diện các bộ, ban, ngành liên quan cùng các địa phương mạnh dạn đóng góp để tìm ra các phương án tiếp tục triển khai có hiệu quả trong thực tế.

Trong khuôn khổ Hội nghị, đại diện Liên minh HTX tỉnh Trà Vinh thông tin, Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX tỉnh Trà Vinh thành lập và hoạt động từ năm 2015, được ngân sách nhà nước cấp 10 tỷ đồng vốn điều lệ và đã sử dụng để cho vay HTX, đảm bảo an toàn vốn và hiệu quả. Đại diện Trà Vinh cho biết thêm, trong 07 năm (2016 - 2023) Quỹ chấp thuận và ủy thác cho Quỹ đầu tư phát triển Trà Vinh ký kết 29 hợp đồng cho vay vốn, tổng giá trị cho vay đã chấp thuận theo hợp đồng 11,333 tỷ đồng, đã giải ngân 11,213 tỷ đồng, đạt 98,9% giá trị chấp thuận cho vay (nguồn vốn cho vay là nguồn vốn chủ sở hữu của Quỹ), tổng lãi vay thu được 0,97 tỷ đồng. Nhìn chung, các dự án đầu tư vay vốn tại Quỹ đến nay đã đi vào hoạt động và dần ổn định, hầu hết các HTX thực hiện trả nợ gốc và lãi vay đầy đủ, đúng thời gian quy định. Hiện nay, nhu cầu của HTX vay rất cao, chủ yếu là nguồn vay lưu động để phát triển sản xuất cho thành viên và HTX. Do Quỹ chỉ cho vay đầu tư nên chưa đáp ứng nhu cầu trên của thành viên và HTX, do đó, thiết nghĩ việc chuyển đổi hoạt động của Quỹ theo Nghị định số 45/2021/NĐ-CP là hết sức cần thiết.

Phát biểu tại Hội nghị, đại diện Liên minh HTX tỉnh Nghệ An cho biết, Quỹ hỗ trợ phát triển HTX Nghệ An, thành lập và hoạt động từ năm 2018, là 1 trong 5 Quỹ của cả nước thực hiện ủy thác qua Ngân hàng Chính sách xã hội để cho vay đối với HTX, Liên hiệp HTX trên địa bàn tỉnh. Qua 3 năm hoạt động, Quỹ đã được UBND tỉnh cấp nguồn vốn là 10 tỷ đồng, đến nay đã giải ngân cho 11 HTX vay phát triển sản xuất kinh doanh với tổng kinh phí là 4,98 tỷ đồng. Sau khi được vay vốn, hầu hết các HTX đã sử dụng nguồn vốn vay đúng mục đích, đã đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, tăng doanh thu, lợi nhuận, thu nhập của thành viên. Nhân dịp Hội nghị, Liên minh HTX tỉnh Nghệ An đề nghị Liên minh HTX Việt Nam và Quỹ Trung ương tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành có liên quan bổ sung các văn bản hướng dẫn chi tiết về quy trình, quy định về việc sắp xếp lại Quỹ, tạo cơ sở cho Liên minh HTX các tỉnh tham mưu việc sắp xếp lại Quỹ theo Nghị định 45/2021/NĐ-CP được thuận lợi. “Nếu được có thể, đề nghị Thường trực Liên minh HTX Việt Nam có văn bản gửi Tỉnh ủy, UBND tỉnh quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo triển khai Nghị định 45/2021/NĐ-CP, trong đó đề xuất rõ một số nội dung làm cơ sở cho Liên minh HTX các tỉnh tham mưu việc sắp xếp lại Quỹ theo Nghị định 45/2021/NĐ-CP được thuận lợi” – đại diện Liên minh HTX Hà Tĩnh nói.

 Hình ảnh Hội nghị tại điểm cầu Hà Nội, trụ sở Liên minh HTX Việt Nam sáng 25/12 (Ảnh: HNV)

Về phía đại diện Lâm Đồng, đại biểu của địa phương này báo cáo, ngay từ năm 2002, Tỉnh ủy Lâm Đồng đã ban hành Nghị quyết số 09-NQ/TU ngày 18/07/2002 về Chương trình thực hiện Nghị quyết số 13/NQ-TW của Ban chấp hành Trung ương Đảng (khóa IX) “Tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể” trong đó có đề ra giải pháp “Thành lập Quỹ hỗ trợ phát triển HTX từ việc trích một phần thuế thu được trong các khu vực kinh tế HTX và nguồn đóng góp của các HTX”. Thực hiện Nghị quyết của Tỉnh ủy, UBND tỉnh Lâm Đồng đã ban hành Quyết định số 519/QĐ-UBND ngày 09/03/2010 về việc thành lập và ban hành điều lệ Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh Lâm Đồng. “Khi mới thành lập, Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh được cấp số vốn điều lệ 3 tỷ đồng và hàng năm được cấp bổ sung từ 1 đến 2 tỷ đồng, tới tháng 12/2023 đã được cấp tổng cộng 20 tỷ đồng – vừa đạt mức tối thiểu theo quy định tại Nghị định số 45/2021/NĐ-CP. Trong những năm qua, Quỹ hỗ trợ luôn duy trì hoạt động ổn định, phục vụ kịp thời nhu cầu vay vốn của các HTX, nguồn thu của Quỹ ngoài đảm bảo chi phí hoạt động cho bộ máy kiêm nhiệm, phần còn lại được trích lập các quỹ thuộc vốn chủ sở hữu, hiện nay các quỹ này đạt luỹ kế trên 3 tỷ đồng”- đại diện Lâm Đồng thông tin.

Cũng theo đại diện Lâm Đồng, thực hiện Nghị định số 45, Liên minh HTX tỉnh Lâm Đồng đã xây dựng phương án tổ chức sắp xếp lại mô hình hoạt động, cơ cấu tổ chức, bộ máy của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX nhưng các cơ quan liên quan chưa thống nhất trong việc xác định phương thức tổ chức điều hành Quỹ theo phương thức nào, uỷ thác hay phương thức tổ chức, quản lý điều hành độc lập. Do đó, Liên minh HTX tỉnh Lâm Đồng đang xin ý kiến của Liên minh HTX Việt Nam và tham khảo mô hình tổ chức quản lý, điều hành của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX Việt Nam trước khi hoàn chỉnh dự thảo trình UBND tỉnh. Dịp này, Liên minh hợp tác xã tỉnh Lâm Đồng đề xuất nên thống nhất phương thức hoạt động từ Trung ương đến địa phương trong toàn quốc theo phương thức thành lập bộ máy tổ chức, quản lý điều hành độc lập nhằm tạo điều kiện cho Quỹ hợp tác xã địa phương liên thông về nghiệp vụ với Quỹ Trung ương và để Quỹ HTX địa phương có thể nhận uỷ thác từ Quỹ Trung ương và nguồn khác.

Trong khuôn khổ Hội nghị, đại diện Đắk Nông cho hay, Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX tỉnh được UBND tỉnh cấp nguồn vốn điều lệ ban đầu năm 2014 là 1 tỷ đồng, nguồn vốn cấp bổ sung hằng năm và đến 2021 là 8 tỷ đồng. Từ khi thành lập đến nay, doanh số cho vay đạt 18.896 triệu đồng, trên 200 lượt thành viên và HTX. Quỹ là một kênh tín dụng cho thành viên, Tổ hợp tác (THT), HTX vay thực hiện đúng chủ trương của Đảng và pháp luật của Nhà nước về chính sách hỗ trợ đối với khu vực KTTT, HTX, giúp các tổ chức KTTT tiếp cận nguồn vốn tín dụng dễ dàng hơn để đầu tư mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh, lồng ghép các nguồn lực để xây dựng mô hình và phát triển KTTT, HTX.  Các HTX được vay vốn thực hiện đúng cam kết hợp đồng tín dụng, sử dụng vốn vay đúng mục đích, trả lãi và vốn gốc đúng hạn; phát huy được hiệu quả, mua thêm máy móc, trang thiết bị, phương tiện sản xuất kinh doanh, xây dựng được thương hiệu, chuỗi giá trị, giải quyết việc làm tăng thu nhập cho thành viên và người lao động, đáp ứng được nhu cầu của thị trường nội địa và tiến tới xuất khẩu đem lại lợi ích cho thành viên, gắn với phát triển chuỗi liên kết tiêu thụ sản phẩm bền vững, chương trình: xây dựng nông thôn mới, mục tiêu giảm nghèo bền vững, mỗi xã một sản phẩm OCOP. Quỹ cho vay đã giúp cho các Thành viên, THT, HTX trên địa bàn tỉnh đặc biệt là các đối tượng hộ nghèo, cận nghèo, dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa được vay vốn thuận lợi, lãi suất ưu đãi, ổn định so với Ngân hàng thương mại để đầu tư. Hoạt động của Quỹ đã góp phần thúc đẩy quá trình thành lập mới các các HTX, LHHTX; khuyến khích các HTX mở rộng sản xuất; đẩy mạnh sự liên kết giữa HTX với các doanh nghiệp và nông dân trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ; xây dựng được nhiều mô hình HTX gắn với chuỗi giá trị thị trường trong nước và xuất khẩu; gắn với chương trình quốc gia xây dựng NTM của tỉnh tập trung cho vay khu vực nông nghiệp, nông dân, nông thôn; tăng cường sự gắn kết giữa Liên minh Hợp tác xã với hợp tác xã và giữa hợp tác xã với thành viên.

Với tên gọi Quỹ trợ vốn xã viên HTX TP Hồ Chí Minh, đại diện TP Hồ Chí Minh cho biết, Quỹ được thành lập từ 13/6/2002, khai trương ngày 3/8/2002, hoạt động theo mô hình HTX đã thành lập và hoạt động trước ngày Nghị định số 45/2021/NĐ-CP có hiệu lực (ngày 15/5/2021) với trên 109.000 thành viên góp vốn. Bởi thế, TP Hồ Chí Minh kiến nghị Nghị định có thêm Điều khoản quy định đăng ký đối với những Quỹ hoạt động theo mô hình HTX đã thành lập và hoạt động trước ngày Nghị định số 45 có hiệu lực.

Đại diện Hà Tĩnh thông tin, Quỹ hỗ trợ phát triển HTX thuộc Liên minh HTX Hà Tĩnh sớm được UBND tỉnh ban hành Quyết định thành lập ngày 05/02/2009, đi vào hoạt động từ tháng 11/2009  với số vốn được ngân sách cấp là 01 tỷ đồng. Hàng năm, tăng vốn điều lệ từ 2-5 tỷ đồng (năm 2022, 2023 mỗi năm được cấp 5 tỷ đồng), đến nay vốn điều lệ được ngân sách tỉnh cấp 37 tỷ đồng, nguồn vốn tích lũy từ nguồn dự phòng bổ sung vốn điều lệ đạt hơn 2,2 tỷ đồng, tổng vốn điều lệ Quỹ hiện nay hơn 39,2 tỷ đồng (trong tốp 16/51 Quỹ địa phương có vốn hoạt động từ 20 tỷ đồng đến dưới 50 tỷ đồng) đảm bảo chuyển đổi Quỹ theo Nghị định 45. Từ khi hoạt động đến nay Quỹ đã cho 274 lượt dự án vay với doanh số gần 97 tỷ đồng. Quỹ tạo điều kiện cho HTX được tập huấn, hướng dẫn lập dự án vay vốn, năng lực của HTX được tăng lên. HTX được vay vốn với lãi suất ưu đãi 5,13%/năm đã đầu tư máy móc, thiết bị sản xuất, cơ sở hạ tầng, mở rộng sản xuất kinh doanh, hiệu quả hoạt động tăng lên, ước tăng 10%/năm. Dịp này, đại diện Hà Tĩnh kiến nghị, theo Nghị định 45 thì Quỹ không phải là tổ chức tín dụng nên cần tham mưu Chính phủ, bộ ngành liên quan ban hành thêm các Quy định trích lập phân loại nhóm nợ và các quy định khác tương tự tổ chức tín dụng.

Kết luận hội nghị, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân ghi nhận và tiếp thu các kiến nghị, đề xuất của các địa phương đồng thời, khẳng định, Nghị định định 45 có ý nghĩa rất quan trọng cho sự phát triển, lớn mạnh và hiệu quả của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX. Vì vậy, nhân dịp này, đồng chí Cao Xuân Thu Vân đề nghị các địa phương cần chủ động, quyết liệt trong các khâu để thành lập, tổ chức hoạt động của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX; tham mưu cấp ủy, chính quyền bổ sung đủ vốn điều lệ cho Quỹ hoạt động cũng như mong muốn các bộ, ngành, cấp uỷ, chính quyền các địa phương quan tâm các điều kiện về nguồn lực, con người, cơ sở vật chật cho liên minh HTX các địa phương hoạt động hiệu quả...

Chính phủ ban hành Nghị định số 45/2021/NĐ-CP về việc thành lập, tổ chức và hoạt động của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX. Theo đó, quỹ là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách hoạt động theo mô hình công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ hoặc là tổ chức tài chính hoạt động theo mô hình HTX, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận, bảo toàn và phát triển vốn, tự chủ và tự chịu trách nhiệm trong huy động vốn và sử dụng vốn nhằm thực hiện chức năng cho vay cho hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, thành viên của tổ hợp tác và hợp tác xã theo quy định tại Nghị định này và pháp luật có liên quan. Quỹ có chức năng tiếp nhận, quản lý và sử dụng các nguồn vốn trong nước và ngoài nước, các nguồn tài trợ, viện trợ, đóng góp, ủy thác của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước; huy động vốn từ các tổ chức, cá nhân trong nước theo quy định; cho vay cho khách hàng; thực hiện các hoạt động tư vấn tài chính và đầu tư; đào tạo cho các khách hàng vay vốn của Quỹ theo quy định của pháp luật; ủy thác, nhận ủy thác theo quy định và pháp luật có liên quan.